What the Hague?!

Over alles wat een politicus zegt, is van tevoren goed nagedacht. Niet alleen door hem- of haarzelf, maar ook door een team van adviseurs, zoals zogenaamde spindoctors. Zij vertalen de soms ingewikkelde boodschappen naar voor kiezers begrijpelijke taal. Myrthe Hilkens praat over dat werk met Jurjen van den Bergh, voormalig voorlichter van GroenLinks.

De woorden van politici komen over het algemeen niet spontaan opborrelen. Als de camera's en bandrecorders draaien, kan elk woord van een politicus tegen hem gebruikt worden. Ga er maar aanstaan. Gelukkig staat er een heel team aan adviseurs om een politicus heen. De spindoctor bijvoorbeeld. Die bedenkt hoe zelfs de zwaarste boodschap ons toch leuk in de oren klinkt. Ha, Myrthe. Hallo. Welkom. Kom verder. Snel ook. Ja, haha. Jurjen, jij was spindoctor van GroenLinks. Mag ik je spindoctor noemen? Ik heb een hekel aan de term. Waarom? Omdat spindoctor iets negatiefs suggereert. Terwijl ik mijn werk vooral zag als het zo goed mogelijk vertalen van wat een politicus wil. De kiezers moeten snappen waar de politicus mee bezig is. En bij spindoctors denk je toch meer aan koffertjes met geld in een parkeergarage. Kuchende mannen in regenjassen. Hoe noem je jezelf dan? Ik noem mijzelf gewoon persvoorlichter. Ben je als persvoorlichter ook bezig met letterlijk de woorden van jouw partijleider of Kamerleden? Ja. Ik denk er vaak met de beleidsmedewerker en Kamerlid over na wat is nu ons sterkste argument? Hoe moet men dat argument uitleggen, zodat het bij de kiezer aankomt. Dan ben je er dus mee bezig dat bijvoorbeeld beleidstaal niet aankomt. De positie van het kabinet vindt zijn weerslag natuurlijk in het door ons als acceptabel geoordeelde compromis in 't Energieakkoord. Denk je ook na over de lengte van een boodschap? Ja, zeker. In 10, 12 seconden moet je je boodschap vertellen. Dat is bij die heel complexe onderwerpen best heftig. Waarom onderwerpen politici en dus ook hun adviseurs zoals jij zich eigenlijk aan deze logica? Want als die anderen zouden zeggen: Ik kan dit verhaal niet in EEN quote vertellen dus dan vertel ik het niet. Ja. Het interessante is, dat is een speltheorie. Als iedereen zich aan die afspraak houdt, dan kan dat. De praktijk is, het belangrijkste handelswaar van een politicus is door de kiezers gezien worden. Je wordt door je kiezers gezien vooral via die media. Dan moet je dus wel meegaan in die wetten. Ja. Ik heb een keer aan hem gevraagd: Meneer Rutte, zijn vluchtelingen in Nederland welkom? Het antwoord was een draak. Hij begint dan: In Europa... opvang in de regio...contingentering, resettlement...Later vroeg ik: Kon u daar nou niet gewoon antwoord op geven? Hij zei: Als ik dat gedaan had, had je het uitgezonden. Ja! Heb je ook wel eens dicht op een crisis in de fractie gezeten? Ja. Hahaha! Ik heb gewerkt voor een politieke partij die in de hoek zat waar de klappen vallen. Het viel mij op dat dingen die andere politici vergeven worden die worden je als politicus nagedragen. Je hebt dat ook gezien met Job Cohen. Die kon op een bepaald moment niks meer goed doen. Mij gaat het erom om te vertellen wat ik wil in Nederland. En dat ga ik vertellen. En wat dat voor effect op politici heeft, is dat ze denken: Ik moet er voor zorgen dat ik nergens op te pakken ben. Daar krijg je een soort angst van. Je zou politici en journalisten toewensen dat ze wat meer uit die kramp gaan. Myrthe, ken jij het? Ja. Zo'n ervaring met bijvoorbeeld een verslaggever. Toen ik beëdigd werd, was ik het meest bang voor Rutger. Er zitten een paar PvdA'ers in de kroeg. Toen ben ik me gaan verstoppen in het ledenrestaurant. Ik heb ook in de bieb gezeten. Als er ook maar EEN journalist is die op die manier wil scoren...bijvoorbeeld toen Pownews Ellen Vogelaar den val bracht. U kunt het toch wel netjes over praten? Ik denk dat de spindoctor zou zeggen: Je kan beter netjes antwoord geven. Dat komt goed over op de camera. Dan zien de mensen dat u goed met de media om kan gaan. En nu houdt u gewoon uw mond? U bent een minister? Daarna werd er heel erg op getraind dat je zo niet met draaiende camera's om moet gaan. Dat betekent dat een politicus weer extra voorgeprogrammeerd wordt. Het zijn de natuurtalenten die zich daar niets van aantrekken. Maar het zijn juist de hardwerkende politici die niet vaak in beeld komen die bang zijn het verkeer te doen. Ze zijn bang hun enige kans te verpesten. Jolande Sap, de voormalige partijleider van GroenLinks had om 100 talenten geroemd kunnen worden. ”Politiek verliest zich te vaak in mooie praatjes en gekissebis.” En bij sommige mensen komt nog maar EEN beeld omhoog. De stekker. Jij noemt het al. Zeg het maar. De stekker. Zo doet u dat, meneer Wilders. Zo gaat de stekker eruit. Voorzitter, mijn conclusie is dat bij mevrouw Sap de stekker er volgens mij nooit heeft ingezeten. Mijn les aan politici was altijd: Trek je er niets van aan. Uiteindelijk is het enige dat kiezers overtuigt... dat jij bent wie je bent, maar wel de beste variant van jezelf. Veel van wat een politicus horen zeggen, is dus vooraf gewikt en gewogen.